تفاوت تعریف سود در پیمانکاری
شناسایی سود در پیمانکاری یکی از مهمترین و پیچیده‌ترین بخش‌های مدیریت مالی در پروژه‌های پیمانکاری به شمار می‌رود. برخلاف حسابداری در کسب‌وکارهای بازرگانی یا خدماتی که معمولاً سود پس از فروش کالا یا ارائه خدمات شناسایی میشود، پروژه‌های پیمانکاری به دلیل طولانی‌مدت بودن، پیچیدگی‌های هزینه‌ای و مراحل متعدد اجرا، نیازمند رویکردهای خاصی برای تعیین سود واقعی هستند.
در پروژه‌های پیمانکاری، سود باید به گونه‌ای شناسایی شود که نمایانگر میزان پیشرفت واقعی کار بوده و اطلاعات مالی به‌موقع و دقیق در اختیار مدیران و سرمایه‌گذاران قرار گیرد. انتخاب روش مناسب شناسایی سود، مانند روش «کار تکمیل‌شده» یا «درصد پیشرفت کار»، تأثیر مستقیم بر گزارش‌های مالی، تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و ارزیابی عملکرد پروژه دارد.
در این مقاله، به بررسی جامع روش‌های شناسایی سود در پیمانکاری، مزایا و معایب هر روش و همچنین نقش مهم نرم‌افزارهای تخصصی حسابداری در تسهیل و افزایش دقت این فرایند می‌پردازیم تا پیمانکاران و مدیران پروژه بتوانند بهترین انتخاب را بر اساس شرایط خاص پروژه‌های خود داشته باشند.
دسته بندی پروژه های پیمانکاری برای محاسبه سود
موسسات پیمانکاری می توانند برای حسابداری درآمد پیمانکاری از دو روش زیر پیروی کنند:
- روش کار تکمیل‌شده
- روش درصد پیشرفت کار
در نظر داشته باشید که استفاده از هر یک از این دو روش به توانایی پیمانکار در برآورد قابل اتکای مخارج، درآمد و همچنین میزان پیشرفت پیمان بستگی دارد.
ناگفته نماند که طی تحقیقاتی که در سال ۱۹۸۹ بر روی ۱۳۳ شرکت پیمانکاری از ۳۰۰ شرکت پیمانکاری در ایالات متحده صورت گرفت، ۱۲۵ شرکت از روش درصد پیشرفت کار و تنها ۶ شرکت از روش کار تکمیل‌شده پیروی می کردند.
روش کار تکمیل شده در شناسایی سود پیمانکاری
در این روش درآمد، هزینه و سود ناخالص پیمان هنگامی شناسایی می شود که کل پیمان یا بخش عمده‌ای از آن تکمیل شود و تنها کارهای جزئی آن باقی مانده باشد.
همچنین در این روش مخارج و مبلغ کارکرد صورت وضعیت موقت کارها، در طول اجرای طرح، به حساب پیمان در دست اجرا و حساب صورت وضعیت های تاییدشده منظور می شود.
در نظر داشته باشید که حساب پیمان در دست اجرا مشابه حساب کالای در جریان ساخت در مجموعه های تولیدی است که در آن مواد و دستمزد مستقیم به همراه هزینه های سربار و مبالغ پرداختی به پیمانکاران جزء ثبت میشود.
اما شناسایی درآمد و هزینه و سود ناخالص پیمان هنگامی صورت میگیرد که کار پایان یابد یا به مراحل پایانی خود برسد.
در تاریخ تهیه صورت های مالی، مانده حساب پیمان در دست اجرا و حساب صورت وضعیت های مورد تایید از یکدیگر کسر می گردد و نتیجه آن در ترازنامه جزو دارایی و بدهی گزارش می شود.
در نظر داشته باشید که در روش کار تکمیل‌شده پیش از پایان کار سودی در صورت سود و زیان گزارش نمی شود.
مزایا و معایب استفاده از روش کار تکمیل‌شده
مزیت اصلی این است که سود پیمان زمانی شناسایی می شود که کار پایان یابد یا به مراحل پایانی برسد. به همین دلیل محاسبه سود کاملاً دقیق بوده و هیچگونه خطایی در محاسبه سود برای پیمانکاران وجود ندارد.
مهمترین ایرادی که میتوان به روش کار تکمیل‌شده گرفت این است که اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه و سود ناخالص پیمان به موقع ارائه نمی گردد. زیرا همواره بین زمان انجام کار و زمان شناخت سود مربوط به آن فاصله وجود دارد.
روش درصد پیشرفت کار در شناسایی سود پیمانکاری
یکی دیگر از روش هایی که برای محاسبه سود پیمانکاری از آن استفاده می شود روش درصد پیشرفت کار می باشد. در این روش درآمد، هزینه و سود ناخالص پیمان به تدریج و به تناسب پیشرفت پیمان در هر دوره مالی اندازه گیری و شناسایی می شود.
اندازه گیری میزان پیشرفت کار در روش درصد پیشرفت کار
مشکل اساسی در به کارگیری روش درصد پیشرفت کار تعیین معیار یا ضابطه ای برای اندازه گیری میزان پیشرفت کار و برآورد مخارج لازم برای تکمیل پیمان است.
میزان پیشرفت کار را میتوان بر اساس ورودی های پیمان همچون:
- مخارج انجام‌شده
- ساعات کار مصرف‌شده
- مبلغ دستمزد
- مقدار مواد مصرفی
و یا بر اساس خروجی های پیمان ازجمله:
- کیلومتر
- تن
- تعداد واحدهای تولید‌شده
- ارزش افزوده
تعیین کرد .
در هر حال هدف از به کارگیری این معیارها تعیین میزان دقیق کار انجام‌شده است. بنابراین برای انتخاب مناسب ترین معیار به منظور تعیین درجه تکمیل کار باید ویژگی های هر پیمان به دقت بررسی و تجزیه و تحلیل شود.
پس از آنکه درصد پیشرفت هر پیمان مشخص شد آن را برای محاسبه درآمد و هزینه و سودی که باید شناسایی شود به کار می گیریم.
منطق استفاده از روش درصد پیشرفت کار این است که کارفرما و پیمانکار طبق قرارداد پیمانکاری تعهدات الزام آوری را پذیرفته اند. پیمانکار مسئولیت کامل اجرای عملیات موضوع پیمان را و کارفرما نیز تسویه صورت وضعیت ها را برعهده دارند.
مزایا و معایب استفاده از روش درصد پیشرفت کار
مزیت اصلی استفاده از این روش این است که درآمد به تناسب پیشرفت عملیات شناسایی گردیده و با هزینه های واقع‌شده برای رسیدن به همان مرحله مقابله می شود.
اما مشکل اساسی استفاده از روش درصد پیشرفت کار را میتوان خطر اشتباه در برآورد دانست. بدین جهت تا زمانی که نسبت به سودآوری کل پیمان اطمینان نباشد کاربرد روش درصد پیشرفت کار نادرست است.
مقایسه روش درصد پیشرفت کار و روش کار تکمیل‌شده
| ویژگی | درصد پیشرفت کار | کار تکمیل‌شده |
|---|---|---|
| زمان شناسایی سود | در طول اجرای پروژه | در پایان پروژه |
| دقت در سود نهایی | وابسته به برآورد | دقیق اما دیرهنگام |
| اطلاعات به‌روز برای تصمیم‌گیری | دارد | ندارد |
| مناسب برای پروژه‌های بلندمدت | بله | خیر |
| پیچیدگی در محاسبه | زیادتر | کمتر |
فرض کنید پروژه‌ای به ارزش ۱۰ میلیارد تومان دارید و تا پایان سال ۶۰٪ آن انجام شده است. طبق روش درصد پیشرفت کار:
- هزینه‌های انجام‌شده تاکنون: ۵.۵ میلیارد تومان
- درآمد شناسایی‌شده: ۶ میلیارد تومان (۶۰٪ از ۱۰ میلیارد)
- سود ناخالص دوره = ۶ – ۵.۵ = ۰.۵ میلیارد تومان
اما در روش کار تکمیل‌شده سود تنها زمانی شناسایی میشود که پروژه به پایان برسد یا بخش عمده‌ای از آن کامل شود.
- بنابراین در روش کار تکمیل شده، تا این مرحله (۶۰٪ پیشرفت)، هیچ سودی در صورت‌های مالی گزارش نمی‌شود.
- اگر پروژه در پایان کامل شود، کل هزینه‌های انجام شده (مثلاً ۹.۵ میلیارد تومان) و درآمد کامل ۱۰ میلیارد تومان در آن زمان ثبت میشود.
- سود ناخالص نهایی = ۱۰ – ۹.۵ = ۰.۵ میلیارد تومان (که در پایان پروژه شناسایی میشود).
انتخاب روش شناسایی سود پیمانکاری
در نظر داشته باشید که مدیریت برای انتخاب یکی از دو روش کار تکمیل‌شده یا درصد پیشرفت کار آزادی عمل زیادی ندارد. زیرا این دو روش جایگزین یکدیگر نیستند. یعنی در شرایط یکسان می توان یکی را به دلخواه انتخاب کرد و به کار گرفت که وصول پذیرفته‌شده حسابداری در صورت احراز ضوابط خاص حسابداری پیمانکاری باید به روش درصد پیشرفت کار انجام شود. همچنین بر اساس ضوابطی دیگر روش کار تکمیل‌شده روش محاسبه سود پیمانکاری است.
نرم افزار حسابداری ابنیه سافت در شناسایی سود پیمانکاری
با پیشرفت تکنولوژی و نرم‌افزارهای تخصصی در حوزه حسابداری پیمانکاری، فرآیند شناسایی سود و مدیریت مالی پروژه‌ها بهبود پیدا کرده است. این نرم‌افزارها با ارائه گزارش‌های دقیق و به‌روز از وضعیت مالی پروژه‌ها، کمک می‌کنند تا پیمانکاران نه تنها سود را به‌درستی شناسایی کنند، بلکه در زمان‌بندی پرداخت‌ها و هزینه‌ها نیز بهتر عمل کنند.
ما در گروه نرم افزاری ابنیه سافت و با تکیه بر سالها تجربه و مطالعه در امور پیمانکاری و مدیریت پیمان توانستیم نرم افزاری را تولید کنیم که مدیریت امور مالی و حسابداری و همچنین محاسبه سود در پیمانکاری را برای پیمانکاران در ساده ترین حالت ممکن محاسبه کند. در این نرم افزار روال محاسبه سود حاصل از پروژه ها به صورت درصد پیشرفت کار است. یعنی اینکه در هر زمانی از پروژه که پیمانکار مدنظرش باشد می تواند میزان سود حاصل از پروژه را گزارش گیری نماید.
نرم‌افزار حسابداری پیمانکاری ابنیه سافت با ارائه امکانات کاربردی به کارفرمایان و پیمانکاران کمک می‌کند تا امور مالی و حسابداری پروژه‌های خود را به‌طور دقیق و مؤثر مدیریت کنند.
نرم افزار حسابداری ساختمان سازی ابنیه سافت نیز به صورت کاملا تخصصی مدیریت امور مالی و حسابداری پروژه های ساختمانی و ساخت و ساز را بر عهده دارد و به عنوان دستیاری کاملا هوشمند در اختیار کارفرمایان و پیمانکاران قرار دارد.
در نرم افزار حسابداری ابنیه سافت و در گزارش مربوط به سود و زیان هر پروژه در ابتدا هزینه های انجام شده پروژه به صورت کلی نمایش داده می شود و در ادامه تمامی سرفصل های هزینه به ترتیب مبلغ از زیاد به کم به نمایش در می آید.
سخن پایانی
انتخاب روش مناسب شناسایی سود در پیمانکاری نقش مهمی در دقت گزارش‌های مالی و موفقیت پروژه‌های بلندمدت دارد. روش درست به مدیران کمک می‌کند تصویر واقعی‌تری از وضعیت مالی پروژه داشته باشند و تصمیم‌های بهتری بگیرند.
با توجه به پیچیدگی‌های خاص پیمانکاری، استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی حسابداری مانند ابنیه سافت که متناسب با این صنعت طراحی شده‌اند، می‌تواند فرآیند ثبت هزینه‌ها و محاسبه سود را ساده و دقیق کند. این نرم‌افزار امکان مشاهده سود پروژه در هر مرحله از پیشرفت را فراهم می‌کند. همچنین گزارش‌های مالی دقیق، از جمله گزارش‌های معرفی شده در مقاله سازنده و گزارشات حسابداری | معرفی ۷ گزارش اصلی با استفاده از نرم افزار به دست می‌آید.
اگر به دنبال ابزاری مطمئن برای مدیریت مالی پروژه‌های پیمانکاری هستید، نرم‌افزار حسابداری پیمانکاری ابنیه سافت را همین حالا بررسی کنید.
