تعریف فونداسیون در ساخت و ساز و کارکرد آن
فونداسیون در ساخت و ساز که به آن پی‌سازی نیز می گویند، بخشی از ساختمان است که وظیفه‌ی انتقال بار سازه به زمین را بر عهده دارد. در ساخت‌وساز، فونداسیون به عنوان پایه و اساس ساختمان عمل می‌کند و هدف آن توزیع مناسب وزن ساختمان به سطح زمین است تا از نشست، جابجایی یا تخریب ساختمان جلوگیری شود.
وظایف اصلی فونداسیون در ساخت و ساز شامل موارد زیر است:
- تحمل بار سازه: فونداسیون وزن ساختمان را به‌صورت یکنواخت بر روی زمین توزیع می‌کند.
- پایداری سازه: فونداسیون از جابجایی یا کج شدن ساختمان در برابر نیروهای جانبی مانند باد و زلزله جلوگیری می‌کند.
- حفاظت از سازه در برابر نشست و عوامل طبیعی: نوع خاک و سطح آب‌های زیرزمینی ممکن است باعث نشست ساختمان شود که فونداسیون مناسب از این امر جلوگیری می‌کند.
فونداسیون‌ها به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:
- فونداسیون‌های سطحی: برای سازه‌های سبک و ساختمان‌های چند طبقه معمولاً از پی‌های سطحی مانند پی نواری یا گسترده استفاده می‌شود.
- فونداسیون‌های عمیق: در صورت عدم استحکام کافی خاک سطحی یا نیاز به تحمل بار زیاد، از پی‌های عمیق مثل شمع‌ها یا میکروپایل‌ها استفاده می‌شود.
فونداسیون در ساخت و ساز که دارای دو مرحله اصلی جانمایی پروژه و اجرای فونداسیون است، دارای اهمیت بسیار زیادیست. این مراحل ابتدایی به‌عنوان پایه و اساس تمامی اقدامات بعدی در پروژه ساختمانی و ساخت و ساز عمل می‌کنند و کیفیت اجرای آنها می‌تواند تأثیر مستقیم بر پایداری، ایمنی و طول عمر ساختمان داشته باشد. به همین دلیل، رعایت اصول فنی و مهندسی در این مراحل حیاتی است.
جانمایی پروژه
جانمایی پروژه، اولین قدم در اجرای سازه ساختمان است و محل دقیق قرارگیری ساختمان بر روی زمین را مشخص می کند.
این عملیات بر اساس نقشه های معماری و سازه ای و با دقت کامل و فراوان صورت می گیرد.
هدف از جانمایی پروژه اطمینان از جایگذاری دقیق و بهینه ساختمان بر روی زمین است تا ضمن رعایت تمام الزامات قانونی و شهری، به بهترین نحو از مساحت زمین استفاده شود.
مهم‌ترین فاکتورهایی که در مکان یابی پروژه باید در نظر گرفته شود عبارتند از:
- پایداری زمین: انتخاب محل مناسب برای سازه ساختمان باید با بررسی ویژگی‌های زمین، نظیر نوع خاک و شیب انجام شود. خاک نامناسب می‌تواند به نشست ساختمان یا بروز مشکلات سازه‌ای در آینده منجر شود.
- دسترسی‌ها: بررسی نزدیکی به منابع آب، راه‌های ارتباطی و امکانات زیرساختی مانند برق و فاضلاب از دیگر فاکتورهای مهم در جانمایی است.
- ملاحظات قانونی: رعایت مقررات و الزامات محلی، همچون حریم ساختمان و فاصله از سایر سازه‌ها، از الزامات جانمایی پروژه است.
تسطیح زمین: آماده‌سازی بستر مناسب فونداسیون در ساخت و ساز
پس از جانمایی دقیق، نوبت به تسطیح زمین و نظافت جامع زمین پروژه می‌رسد. تسطیح یکی از مراحل کلیدی و بسیار مهم آماده‌سازی زمین برای اجرای فونداسیون است که در آن تمامی ناهمواری‌های زمین حذف و سطح آن بصورت کاملا مرتب هموار می‌شود. هدف از تسطیح این است که بستر مناسب برای اجرای فونداسیون در ساخت و ساز فراهم شود تا توزیع بار به‌صورت یکنواخت انجام گیرد.
مراحل اجرای و گام به گام تسطیح زمین پروژه به شرح زیر است:
- بررسی اولیه: ابتدا باید با کمک نقشه‌برداران متخصص، مشخصات زمین و وضعیت شیب آن به صورت کامل بررسی شود.
- حفاری و پر کردن: اگر زمین شیب‌دار باشد، ممکن است نیاز به خاک‌برداری یا پر کردن مناطق مختلف زمین برای هموارسازی آن باشد.
- نصب شیب‌سنج و تراز: در این مرحله از ابزارهای تخصصی مانند شیب‌سنج و تراز برای ایجاد سطحی صاف و یکنواخت استفاده می‌شود.
پس از اطمینان از تسطیح و شیب بندی زمین وارد مرحله بتن مگر می شویم.
بتن مگر فونداسیون در ساخت و ساز
بعد از تسطیح زمین، نوبت به اجرای بتن مِگِر می‌رسد. بتن مگر به زبان ساده، لایه‌ای نازک به ارتفاع حدود ۱۰ سانتی متر و کم‌عیار (بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در هر مترمکعب) از بتن است که قبل از اجرای فونداسیون اصلی بر روی سطح زمین ریخته می‌شود. این لایه به عنوان زیرسازی و محافظ برای فونداسیون در ساخت و ساز عمل می‌کند و وظایف مختلفی بر عهده دارد:
- محافظت از فونداسیون: جلوگیری از تماس مستقیم بتن اصلی با خاک و جذب رطوبت و همچنین جذب شیره بتن توسط خاک
- هموارسازی بستر: فراهم کردن یک سطح صاف و تمیز برای اجرای فونداسیون.
- پیشگیری از هدررفت سیمان: بتن مگر مانع از جذب سیمان بتن اصلی به خاک می‌شود و به حفظ کیفیت بتن‌ریزی کمک می‌کند.
آرماتوربندی و قالب بندی
در مرحله بعد از بتن مگر وارد مرحله آرماتوربندی می شویم.
آرماتوربندی به معنای نصب و چینش میلگردها در محل فونداسیون پروژه طبق نقشه‌های سازه‌ای است.
این مرحله یکی از بخش‌های مهم اجرای فونداسیون در ساخت و ساز است، چرا که میلگردها به بتن مقاومت کششی لازم را می‌دهند و از ترک‌خوردگی و شکستگی جلوگیری می‌کنند.
قالب‌بندی نیز به کمک تخته‌های چوبی یا صفحات فلزی انجام می‌شود تا بتن‌ریزی در ابعاد و شکل دقیق مورد نظر انجام گیرد. قالب‌بندی باید بسیار دقیق باشد تا تمامی ابعاد فونداسیون با نقشه‌های سازه‌ای تطابق داشته باشد.
بتن ریزی در فونداسینون ساخت و ساز
بعد از تمامی مراحلی که تا اینجای مقاله به آن اشاره کردیم وارد مرحله بتن ریزی می شویم. مرحله بتن ریزی باید با دقت و با استفاده از بتن با کیفیت و عیار مناسب انجام شود. بتن باید به طور کامل در تمامی نقاط فونداسیون توزیع شود و هیچ فضای خالی باقی نماند.
مهم‌ترین نکات در بتن‌ریزی عبارتند از:
عمل‌آوری بتن: پس از بتن‌ریزی، باید از طریق آب‌پاشی یا استفاده از پوشش‌های مناسب، از خشک شدن سریع و ترک‌خوردگی بتن جلوگیری شود.
ترکیب بتن: سیمان، شن، ماسه و آب باید با نسبت‌های مناسب و دقیق ترکیب شوند تا بتنی با مقاومت و کیفیت بالا حاصل شود.
مدیریت امور مالی و حسابداری
در کنار تمامی مراحل فنی اجرای فونداسیون در ساخت و ساز، مدیریت امور مالی و حسابداری نیز از اهمیت بسیار ویژه و با اهمیتی برخوردار است.
کنترل دقیق هزینه‌ها و مدیریت پرداخت ها در این مرحله، از افزایش هزینه‌های پروژه جلوگیری می‌کند و به مدیران پروژه امکان می‌دهد تا تصمیمات مالی هوشمندانه و قوی تری بگیرند.
از جمله مهترین هزینه‌هایی که در این مرحله باید مدیریت شود عبارتند از:
- خرید مصالح: هزینه‌های مربوط به خرید سیمان، شن، میلگرد و دیگر مواد مورد نیاز باید به‌دقت کنترل و برنامه‌ریزی شود.
در ابن مرحله عموما مصالح بسیاری خریداری و مصرف می شوند که باید به درستی مدیریت شوند. - نیروی کار: هزینه‌های استخدام و پرداخت دستمزد به کارگران و مهندسین و پیمانکاران باید به صورت دقیق در بودجه‌بندی پروژه لحاظ شود.
- اجاره و نگهداری تجهیزات: استفاده از ماشین‌آلاتی مانند جرثقیل، بتونیر و ابزارهای قالب‌بندی نیز هزینه‌هایی را به همراه دارد که باید به دقت مدیریت شود.
استفاده از نرم افزار حسابداری مناسب جهت مدیریت اور مالی و حسابداری پروژه های ساختمانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
نرم افزار حسابداری ساختمان سازی ابنیه سافت با امکانات بسیار زیادی که در اختیار کاربران خود قرار می هد، مدیریت امور مالی و حسابداری پروژه های ساختمانی را بهبود داده و گزارش گیری را برای آنها بسیار آسان کرده است.
برای مشاهده جامع امکانات نرم افزار حسابداری ساختمان سازی ابنیه سافت می توان به این لینک مراجعه کنید.
سخن پایانی
مراحل جانمایی پروژه و اجرای فونداسیون در ساخت و ساز از حیاتی‌ترین بخش‌های یک پروژه ساختمانی هستند که نیاز به دقت و توجه ویژه‌ای دارند. از جانمایی دقیق و تسطیح زمین، تا اجرای بتن مگر و آرماتوربندی، تمامی این مراحل باید با رعایت اصول مهندسی و کنترل دقیق مالی انجام شود. مدیریت مالی هوشمندانه و استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری ساختمانی می‌تواند به کنترل هزینه‌ها و پیش‌بینی بهتر کمک کند.
