اهمیت مراحل ساختمان سازی
مراحل ساختمان سازی از خرید زمین و برنامه‌ریزی آغاز می‌شود و با اجرای دقیق عملیات فنی و مهندسی به تکمیل و تحویل نهایی ساختمان می‌انجامد. با توجه به اینکه ساختمان سازی یک فرآیند بسیار پیچیده و دارای مراحل بسیار متعددی است، به تخصص های فراوانی نیاز دارد که انجام آنها به مهندسان، معماران و پیمانکاران ماهری نیاز دارد.
در مقاله مراحل ساخت ساختمان از دید مدیر پروژه ساختمان سازی تمامی اقدامات پیش و پس از مرحله ساخت یک ساختمان را معرفی نموده ایم. اکنون در این مقاله به صورت ساده و گام به گام، مراحل ساخت یک ساختمان به‌صورت عملی را شرح می دهیم.
خرید زمین در ساخت ساختمان
خرید زمین را می توان مرحله اول در مراحل ساختمان سازی دانست. این مرحله به نظر بسیاری از کارشناسان مهمترین مرحله در کلیه مراحل ساختمان سازی است.
انتخاب زمین باید بر اساس نیازهای پروژه (مسکونی، تجاری، اداری) و شرایط محیطی (موقعیت جغرافیایی، دسترسی به خدمات شهری، همسایگی‌ها) انجام شود.
همچنین باید از وضعیت منطقه‌بندی (شهری، مسکونی، صنعتی) زمین مطمئن شوید. برخی زمین‌ها محدودیت‌های خاصی در ساخت‌وساز دارند و لازم است قوانین و ضوابط شهرداری برای ارتفاع و نوع ساخت‌وساز رعایت شود.
از دیگر مورادی که باید حتما در زمان خرید زمین به آن توجه شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جنس خاک
- دسترسی به امکانات شهری
- استعلام از شهرداری و نهادهای مرتبط
- هزینه‌های جانبی
- و…
طراحی و برنامه‌ریزی در ساخت ساختمان
بعد از انتخاب زمین طراحی و برنامه ریزی دومین مرحله است در این مرحله به ترتیب عملیات زیر صورت می پذیرد:
- نیازهای کاربری ساختمان
- تهیه نقشه‌های فنی
- دریافت مجوزهای لازم
- و..
طراحی و برنامه ریزی از مراحل بسیار مهم ساختمان سازی است زیرا در این مرحله ما بعد از شناسایی کاربری ساختمان (مسکونی، تجاری، اداری) به تهیه نقشه های فنی ساختمان شامل پلان‌های معماری، سازه، برق و مکانیک می پردازیم و در ادامه هم مجوزهای لازم از شهرداری یا سازمان‌های مرتبط را که شامل تایید نقشه، پروانه ساخت، و در برخی موارد تاییدیه‌های محیط‌زیستی است اخذ می شود.
تسطیح زمین و پی ریزی در مراحل ساختمان سازی
در این مرحله، اگر زمین دارای ملک باشد در ابتدا عملیات تخریب و در ادامه زمین پروژه باید تسطیح و آماده شود. حفاری برای پی‌ریزی ساختمان، اولین عملیات اجرایی است که بر اساس نقشه‌های مهندسی انجام می‌شود.
آماده‌سازی زمین در این مرحله ممکن است شامل حذف موانع، دیوارهای قدیمی، درختان یا تغییرات در شیب زمین باشد.
بار پی ریزی هم در ابتدا فونداسیون که پایه ساختمان است و وزن کلی سازه را به زمین منتقل می‌کند، اجرا می شود. انواع فونداسیون‌ها شامل فونداسیون سطحی (برای ساختمان‌های سبک) و فونداسیون عمیق (برای ساختمان‌های سنگین و بلند) است.
در ادامه هم آرماتوربندی و بتن‌ریزی که پس از حفاری، آرماتوربندی (نصب میلگردها) انجام می‌شود و سپس بتن‌ریزی صورت می‌گیرد تا پایه‌ای مستحکم برای سازه ایجاد شود.
اسکلت در مراحل ساختمان سازی
در هر ساختمان اسکلت شامل ستون‌ها و تیرهای اصلی است که معمولاً از جنس فلز یا بتن ساخته می‌شوند. اسکلت بتنی یا اسکلت فلزی بر اساس نوع پروژه و الزامات فنی انتخاب می‌شود.
در این مرحله استحکام و دوام اسکلت برای مقاومت در برابر فشار و نیروهای طبیعی (مثل زلزله) باید به دقت بررسی شود تا در ادامه بتواند امنیت بیشتری برای ساکنین فراهم آورد.
سفت کاری
پس از نصب اسکلت، دیوارهای اصلی و سقف‌ها ساخته می‌شوند. دیوارکشی ممکن است با استفاده از مصالح مختلف مانند آجر، بلوک، بتن یا پانل‌های پیش‌ساخته انجام شود.پس از آن نوبت به نصب سقف‌ها می رسد.
سقف‌ها باید بر اساس نوع سازه و معماری مورد نظر طراحی و ساخته شوند؛ سقف تخت، شیب‌دار یا گنبدی می‌تواند انواع سقفی باشد که در یک پروژه ساختمانی استفاده شود.
تاسیسات ساختمان
پس از اتمام مراحل سقف کاری نوبت به تاسسات ساختمان می رسد.
تاسیسات هر ساختمان یکی از مهمترین و با ارزش ترین قسمت های هر ساختمانی است.
لوله‌کشی آب و فاضلاب
- در این مرحله، سیستم‌های لوله‌کشی برای آب آشامیدنی، گرمایش و سیستم فاضلاب نصب می‌شوند. مسیرهای لوله‌کشی باید به‌طور دقیق طبق نقشه‌های مهندسی اجرا شوند. برای سیستم فاضلاب باید دسترسی به سیستم فاضلاب شهری فراهم باشد.
برق‌کشی و سیستم روشنایی در مراحل ساختمان سازی
- در این مرحله، برق‌کشی ساختمان برای تامین برق اتاق‌ها، آشپزخانه و سایر فضاها انجام می‌شود. تمامی سیم‌کشی‌ها باید مطابق با استانداردهای ایمنی انجام شود. تابلوهای برق و کلید و پریز همگی در این مرحله اماده می شود.
نصب سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی
- تاسیسات مربوط به گرمایش و سرمایش مانند رادیاتورها، سیستم تهویه مرکزی یا کولرها نیز در این مرحله نصب می‌شود.
تاسیسات دیگری هم معمولا برای ساختمان های به روز و پیشرفته تر مانند تاسیسات استخر ، هوشمند سازی و … صورت نیز صورت می گیرد که دارای پیچیدگی های خاص خود می باشد.
نازک کاری
پس از اتمام تاسیسات وارد مرحله نازک کاری می شویم.
در این مرحله هم اقداماتی باید صورت گیرد که در ادامه به آنها می پردازیم:
گچ‌کاری و رنگ‌آمیزی
پس از اتمام دیوارکشی و تاسیسات، دیوارها و سقف‌ها گچ‌کاری و صاف می‌شوند و سپس رنگ‌آمیزی می‌شوند. انتخاب رنگ و نوع پوشش باید با توجه به دکوراسیون داخلی و نوع کاربری و از همه مهمتر میزان بودجه برای فضا انجام شود.
نصب درها و پنجره‌ها
- درها و پنجره‌های داخلی و خارجی پس از گچ‌کاری و رنگ‌آمیزی نصب می‌شوند. این کار برای جلوگیری از آسیب به درها و پنجره‌ها در مراحل قبلی به تأخیر می‌افتد تا در ادامه با کیفیت بهتری صورت پذیرد.
کف‌سازی و کاشی‌کاری در مراحل ساختمان سازی
پس از اتمام مرحله نازک کاری وارد مرحله کف سازی و کاشی و سرامیک می شویم.
در این مرحله در ابتدا به نصب کف پوش ها می پردازیم که بسته به نوع ساختمان و سلیقه، کف‌پوش‌های مختلفی مانند سرامیک، پارکت، لمینت یا سنگ نصب می‌شود. انتخاب کف‌پوش باید با توجه به کاربرد فضا (مثل اتاق‌خواب، پذیرایی یا آشپزخانه) انجام شود.
در ادامه و پس از نصب کف پوش ها کاشی‌کاری فضاهای مرطوب می پردازیم. در این مرحله، فضاهای مرطوب مانند حمام، سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه کاشی‌کاری می‌شوند. انتخاب کاشی‌ها باید بر اساس مقاومت در برابر رطوبت و شستشو باشد.
نصب تجهیزات نهایی و دکوراسیون در مراحل ساختمان سازی
پس از اتمام کاشی کاری وارد فاز نصبی جات می شویم.
تجهیزاتی مانند کابینت‌ها، سینک‌ها، اجاق گاز، شیرآلات و وسایل حمام و دستشویی در این مرحله نصب می‌شوند.
همچنین در این مرحله چراغ‌ها، لوسترها، کلیدهای برق و پریزها نصب می‌شوند.
این تجهیزات معمولاً در آخرین مراحل نازک‌کاری قرار می‌گیرند تا از آسیب‌دیدگی آنها جلوگیری شود.
بازبینی و تحویل نهایی پروژه
پس از اتمام کلیه مراحل و پیش از تحویل پروژه به مالک، باید یک بازبینی نهایی از تمام بخش‌های ساختمان صورت بگیرد تا اطمینان حاصل شود که هیچ‌گونه نقص یا ایرادی وجود ندارد.
پس از بازبینی و تایید نهایی، پروژه به مالک تحویل داده می‌شود. در این مرحله، ممکن است گزارش‌های فنی یا مدارک مربوط به ساختمان (مانند تاییدیه‌های ایمنی و انرژی) نیز به مالک ارائه شود.
