تعریف حسابداری قراردادهای ساخت و ساز
حسابداری قراردادهای ساخت و ساز، به عنوان یکی از حوزه های حسابداری، به مدیریت، گزارش‌گیری و تفسیر تراکنش های مالی مرتبط با قراردادهای ساخت و ساز می پردازد. این حوزه، تمرکز خود را بر روی تحلیل مالی قراردادهای ساخت و ساز، تشخیص ریسک های مالی و مدیریت آنها، و ایجاد گزارشات مالی مربوط به قراردادهای ساخت و ساز، قرار می دهد.
از طرف دیگر قراردادهای ساخت و ساز، قراردادهایی هستند که برای احداث یک ساختمان یا تجهیزات، ماشین آلات و یا سازه‌های دیگر بین سازنده (مجری) و مالک یا سفارش‌دهنده (سازمان یا فردی که می‌خواهد از خدمات سازنده استفاده کند) امضا می‌شود. این قراردادها، معمولاً شامل بررسی و تعیین شرایط قرارداد، شناسایی مراحل اجرا، محدودیت‌های قرارداد، زمانبندی اجرا، هزینه‌های پیش‌بینی شده، شرایط پرداخت و تحویل، گارانتی و پشتیبانی می‌باشند. در این میان، حسابداری نیز به عنوان یکی از اصولی‌ترین و مهم‌ترین قسمت‌های این قراردادها محسوب می‌شود.
مراحل حسابداری در قراردادهای ساخت و ساز
مراحل حسابداری در قراردادهای ساخت و ساز شامل چندین مرحله است. ابتدا، در مرحله اول، باید هزینه های مربوط به قرارداد شناسایی شود. در این مرحله، هزینه های مرتبط با مواد اولیه، نیروی انسانی، تجهیزات و دیگر هزینه های مرتبط با ساخت و ساز شناسایی می شوند. در مرحله دوم، هزینه های توزیع‌شده بین دوره ها محاسبه می شوند. سپس، در مرحله سوم، هزینه های مرتبط با مدیریت پروژه شناسایی می شوند. در مرحله چهارم، هزینه های مرتبط با تحویل و پایان قرارداد شناسایی می شوند و در نهایت، در مرحله پنجم، درآمد و هزینه های مربوط به قرارداد به صورت کلی محاسبه و گزارش می شوند. محاسبه تمام هزینه های هرکدام از این مراحل، کار پیچیده‌ای می‌باشد. در اینجا کمک‌گرفتن از یک نرم افزار حسابداری می تواند کار را بسیار تسهیل کند.
چالش های حسابداری
یکی از چالش های حسابداری در قراردادهای ساخت و ساز، محاسبه هزینه های دقیق مربوط به قرارداد است. هزینه های مربوط به قرارداد ممکن است در طول زمان تغییر کنند و بنابراین باید به طور مداوم پیگیری شوند. همچنین، تفسیر معیارهای مالی مانند ارزش های افزوده ناشی از قرارداد و تاثیر آنها بر کسب و کار، نیز یک چالش حسابداری است. در نهایت، هماهنگی میان اطلاعات مالی و غیرمالی نیز به یکی دیگر از چالش های حسابداری در قراردادهای ساخت و ساز تبدیل می شود که باید مورد توجه قرار گیرد.
با توجه به این چالش ها و نیاز به مدیریت صحیح قراردادها، حسابداری قراردادهای ساخت و ساز برای شرکت های پیمانکاری بسیار حیاتی است. به عنوان نتیجه، باید دقت کافی در محاسبه هزینه های قرارداد و ایجاد گزارشات مالی مناسب به همراه کنترل مالی برای مدیریت موثر پروژه ها و کسب و کارهای پیمانکاری داشته باشند.
علاوه بر چالش های حسابداری مرتبط با قراردادهای ساخت و ساز، تکنولوژی نیز تغییرات قابل توجهی در حسابداری پیمانکاری به وجود آورده است. با توجه به پیشرفت تکنولوژی، شرکت های پیمانکاری می توانند از نرم افزارهای حسابداری قدرتمند استفاده کنند. این نرم افزارها قابلیت هایی نظیر پیگیری دقیق هزینه های پروژه، مدیریت بودجه، پیش بینی های مالی و ایجاد گزارشات مالی قابل تنظیم را فراهم می کنند.
مطالعه بیشتر: معرفی امکانات نرم افزار حسابداری تخصصی برای پروژه‌های پیمانکاری و ساخت‌وساز
روش‌های حسابداری در قراردادهای ساخت و ساز
در حوزه ساخت و ساز، قراردادهایی بین مالکان پروژه و پیمانکاران انجام می‌شود که شامل طراحی، ساخت و تکمیل پروژه می‌باشد. این قراردادها از نظر حسابداری به دو دسته قراردادهای ثابت و قراردادهای تغییرپذیر تقسیم می‌شوند. در قراردادهای ثابت، کلیه شرایط قرارداد در ابتدا مشخص و ثابت بوده و تغییرات کمی دارد. اما در قراردادهای تغییرپذیر، شرایط قرارداد در طول زمان تغییر می‌کند.
همچنین در قراردادهای ثابت، روش حسابداری متداول، استفاده از روش تسویه تلفیقی یا “Percentage of Completion” (POC) می‌باشد. در این روش، هزینه‌های مربوط به پروژه با توجه به درصد پیشرفت فعلی پروژه، محاسبه و تسویه می‌شود. در این روش، تفاوت بین هزینه‌های واقعی و هزینه‌های اولیه، در هر دوره با سود و زیان معادل تسویه می‌شود.
اما در قراردادهای تغییرپذیر، روش حسابداری POC کارایی خود را از دست می‌دهد. در این قراردادها، روش حسابداری “Completed Contract Method” (CCM) به‌کار گرفته می‌شود. در این روش، هزینه‌ها و درآمدهای مربوط به پروژه، تا زمان تکمیل پروژه، حسابداری نمی‌شود و در دوره آخر قرارداد با سود و زیان معادل، تسویه می‌شود.
روش حسابداری در قراردادهای ساخت و ساز، بسته به نوع قرارداد، متفاوت است. بنابراین برای انتخاب بهترین روش حسابداری در هر قرارداد، لازم است که به مواردی مانند نوع قرارداد، شرایط و موارد قراردادی، سیاست‌های حسابداری شرکت، اصول حسابداری و مقررات قانونی توجه شود تا بتوان به بهترین تصمیمات در زمینه حسابداری در قراردادهای ساخت و ساز دست یافت.
مدیریت هزینه و انواع آن
یکی از مهم‌ترین عناصر قرارداد ساخت و ساز، مدیریت هزینه مربوط به اجرای پروژه است. برای موفقیت در اجرای قراردادهای ساخت و ساز، مدیریت هزینه‌های پروژه و کاهش آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. برای این منظور، استفاده از رویکردها و ابزارهای مناسب در مدیریت هزینه‌های پروژه ضروری است.
در مدیریت هزینه در قراردادهای ساخت و ساز، مدیریت هزینه از دو زاویه مختلف صورت می‌گیرد: مدیریت هزینه مشتری و مدیریت هزینه سازنده. در مدیریت هزینه مشتری، هدف اصلی این است که هزینه‌های پروژه را کنترل کرده و کاهش دهیم تا بودجه پروژه را در محدوده مشخصی نگه داریم. از سوی دیگر، در مدیریت هزینه سازنده، هدف کاهش هزینه‌های سازنده و افزایش سودآوری پروژه است.
به طور کلی، رویکردهای متعددی برای مدیریت هزینه در قراردادهای ساخت و ساز وجود دارد که باید با توجه به شرایط پروژه، بهینه‌سازی شوند. به عنوان مثال، استفاده از روش‌هایی مانند برنامه‌ریزی خطی، روش‌های کنترل پروژه، روش‌های تخمین هزینه، روش‌های تحلیل سطح پایین و تحلیل تابعیت هزینه (CBA) می‌تواند در بهبود مدیریت هزینه پروژه کمک کند.
همچنین در این بین استفاده از یک نرم افزار حسابداری قدرتمند بسیار در مدیریت هزینه ها موثر خواهد بود. نرم افزاری که بتوان به طور تخصصی هزینه های مربوط به پروژه را در سرفصل های مشخص آن ثبت کرد. همچنین در هر لحظه امکان ارائه گزارشات تحلیلی از هزینه های ثبت‌شده را داشته باشد. نرم افزار حسابداری ابنیه سافت با این رویکرد طراحی و برنامه نویسی شده است که تمامی نیازهای سازندگان را از بابت مدیریت امور مالی برطرف سازد. بعلاوه همچون یک دستیار قدرتمند و توانا، در اجرای بهینه پروژه های‌تان شما را یاری رساند.
